درمسیربندگی

چنان‌که مى‌توان موضوعاتى همچون ارتقاء #ظرفیت توانمندى بالقوه موجود در روستاها و به کارگیرى این ظرفیت‌ها در راستاى شکوفایى این مناطق؛ بهره مندى از تجربیات جهانى و علمى به‌منظور ایجاد شرایطى نوین در ساماندهى مدرن عوامل تولید در حوزه روستا و طرح ریزى و اجراى قوانین جامع حمایتى و برنامه مشخص براى توسعه روستایى را از محورى‌ترین مسائل مطرح در این سیاست‌گذارى‌ها قلمداد نمود

چنان‌چه این برنامه‌ریزى‌ها به درستى طراحى و اجرا شوند شاهد افزایش نقش تولیدى روستا جهت حصول به امنیت غذایى، مساعدت مؤثر به بخش صنعت، افزایش صادرات غیر نفتى روستا در تولید ناخالص کشور و ایجاد فرصت‌هاى شغلى در ابعاد مکانى در توسعه ملى کشور و تحقق برنامه‌هاى راهبردى‌اى همچون اقتصاد مقاومتى خواهیم بود.
علاوه بر این‌که عدم توجه به این سیاستگذارى‌ها و برنامه‌ها، مسائلى همچون فقر گسترده، نابرابرى در حال رشد، رشد سریع جمعیت و بیکارى فزاینده در مناطق روستایى را به همراه خواهد داشت که نه تنها پیشرفت این مناطق را به همراه نخواهند داشت، بلکه به‌دلیل تبعاتى که دارند برنامه‌هاى پیشرفت و توسعه کشور را نیز با مخاطره روبه رو خواهد نمود.

تبعات مهم ناشى از عدم توجه به مناطق روستایى و عشایرى و خالى شدن روستاها از جمعیت و غیرفعال شدن روستاها به‌دلیل مهاجرت به شهرها عبارتند از:
تبعات اقتصادى :

وابستگى کشور به سایر کشورها، عدم تحقق رشد اقتصادى، بیکارى و از بین رفتن فرصت‌هاى شغلى و اقتصادى و افزایش هزینه‌هاى شهرنشینى براى دولت؛

تبعات فرهنگى : عدم استفاده از تحصیل کردگان روستا، از بین رفتن آداب، سنن ملى؛

تبعات اجتماعى : افزایش طلاق، کاهش نرخ ازدواج، کاهش اعتماد به نفس، افزایش حاشیه نشینى؛

تبعات زیست محیطى : تخریب و از بین رفتن منابع، افزایش مخاطرات طبیعى و…؛

تبعات میراثى و تاریخى : از بین رفتن سند تاریخى و میراثى کشور به‌واسطه این‌که روستاها شکل دهنده شهرها بوده‌اند و تبعات امنیتى همچون تهدید مرزها، خالى شدن مرزها، افزایش درگیرى مرزى و بروز مشکلاتى در داخل کشور.

این موضوعات جملگى ضرورت توجه به پیشرفت همه‌جانبه مناطق روستایى و عشایرى را نشان مى‌دهند که با اقداماتى در سطوح محلى، ملى و بین‌المللى میسر خواهد بود.

* اهمیت توجه به توسعه روستایى در کشور

باتوجه به جایگاه و ظرفیتى که روستا و روستانشینى در پویایى اقتصاد کشورها دارد، این موضوع به‌صورت علمى و هدفمند در برنامه‌هاى اقتصادى جهان امروز مدنظر قرار گرفته است؛ چنان‌که کشورهاى پیشرفته به‌خوبى توانسته‌از ظرفیت‌هاى این مناطق در جهت پیشبرد اهداف خود و نیز در جهت پیشرفت مناطق روستایى و از بین بردن مشکلات و معضلات آنان گام بردارند و حتى این مناطق را سطحى بالاتر از مناطق شهرى ارتقا دهند.

به‌عنوان مثال کشور #هلند با مدیریت و برنامه‌ریزى خیرکننده و تنها با بهره مندى از ۴۱ هزار کیلومتر مربع که فقط یک #چهلم وسعت ایران است، توانسته است با بهره‌گیرى از تکنولوژى فوق پیشرفته کشاورزى و صنعتى در مناطق روستایى به #دومین صادرکننده مواد غذایى دنیا بعد از آمریکا تبدیل شود.

راندمان تولید محصولات کشاورزى هلند فاصله خیره‌کننده‌اى با کشورهاى پیشرفته حتى آلمان و آمریکا دارد.

هلندى‌ها در سال‌۲۰۰۰ میلادى با شعار «تولید محصول دوبرابر با استفاده از نصف منابع انرژى و آب» جنبشى را آغاز کردند که با بهره‌گیرى از شرکت‌هاى دانش بنیان و استارتاپ‌هاى کشاورزى صنایع غذایى پیشرفته خود را بسیار پیشرفت‌تر کردند.
هلند سالانه ۷۹ میلیارد دلار (تقریبا ۲ برابر صادرات نفتى ایران) محصولات غذایى و کشاورزى صادر مى‌کند و على‌رغم وسعت بسیار کوچکش از آلمان و فرانسه و چین و ژاپن بسیار جلوتر است.
کافى است راندمان تولید گوجه فرنکى در هلند را با چین مقایسه کنیم. هلند در هر مایل مربع ۱۴۴۰۰۰ تن گوجه فرنکى تولید مى‌کند درحالیکه این رقم براى چین ۳۸۶۰ تن در هر مایل مربع است که ۳۸ برابر بیشتر است. هم‌چنین دانشگاه WUR هلند که مغز متفکر پشت نوآورى‌هاى کشاورزى است به ده‌ها کشور مشاوره ویژه ارایه مى‌کند.
باتوجه به این‌گونه برنامه‌ریزى‌ها و دستاوردها بوده است که بانک جهانى به این باور رسیده که توسعه روستایى، راهبردى براى بهبود زندگى اجتماعى و اقتصادى روستاییان فقیر و تلاشى همه‌جانبه براى کاهش فقر است که این امر با افزایش تولید و ارتقاء بهره‌ورى در محیط روستائى میسر مى‌گردد. توسعه روستایى یا نوین‌سازى جامعه روستایى بایستى این جامعه را از انزواى سنتى بیرون آورده و با اقتصاد ملى عجین سازد. به همین جهت توسعه روستائى تلاشى فراگیر است که به محدوده یک بخش خلاصه نمى‌شود و کلیه بخش‌ها و زمینه‌هاى اجتماعى، اقتصادى، فیزیکى و… توسعه را در بر مى‌گیرد

با توجه به این موضوع کشور ما ایران، با بهره مندى از ظرفیت #جمعیت ۲۱ میلیون نفر ساکن در مناطق روستایى و عشایرى، و پراگندگى وسیع جمعیتى این مناطق در نقاط مختلف جغرافیاى و اقلیمى کشور و بهره مندى از زیست بوم‌هاى فرهنگى، قومى، کشاورزى، تولیدى و گردشگرى مختلف که به نوبه خود در جهان کم نظیر است و نیز نیازمندى به کنترل منابع طبیعى همچون آب و خاک و مراتع به‌عنوان سرمایه‌هاى ملى، با اتخاذ تدابیر صحیح و مدبرانه زمینه شکوفایى و توسعه پایدار مناطق روستایى و به تبع آن کشور ر ا فراهم نماید.
علاوه بر این‌که در قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران بخش کشاورزى محور #توسعه تلقى شده و اهداف این بخش را در راستاى توسعه اقتصادى، در بسیج کلیه امکانات ملى و همه بخش‌هاى اقتصادى به‌منظور نیل به خودکفایى در تولید کالاهاى اساسى کشاورزى، تقویت توان اقتصادى روستاها و احیاى آن به‌عنوان منبع و جایگاه اصلى تولید بیان داشته است.

اتخاذ تدابیرى همچون اختصاص #وام‌هاى کشاورزى و تولیدى به کشاورزان و صنایع و تعاونى‌هاى کوچک روستایى،
برنامه‌ریزى و آموزش کشاورزان و روستائیان در جهت بهبود تولیدات دامى و کشاورزى،
ایجاد ظرفیت‌هاى نوین تولیدى با ارائه خدمات و ابزارهاى به روز و کارآمد،
توسعه گردشگرى روستایى و جلب توریسم فرهنگى و مذهبى،
ایجاد زمینه‌هاى صادرات محصولات فرهنگى و صنایع دستى
ومواردى از این قبیل است که مى‌تواند با استفاده از تجارب کشورهاى دیگر و برنامه‌ریزى هدفمند ثمرات قابل توجهى را در این زمینه فراهم نماید. ثمرات و نتایجى همچون ایجاد درآمد و اشتغال مولد و بهبود کیفیت زندگى و رفاه که ساکنین این روستاها را نیز بهره مند و به زندگى در کانون پر مهر و محبت روست‌ها و در دامان طبیعت بیشتر از قبل امیدوار مى‌نماید.

در مجموع با بررسى سوابق اقدامات انجام شده از سوى دولت‌ها در روستاها و ضرورت‌هاى بیان شده در خصوص توجه به توسعه مناطق روستاى باید به این مهم توجه داشت که در توسعه روستاها، نباید صرفاً به امور عمرانى توجه شود بلکه همزمان با این اقدامات باید به توسعه همه‌جانبه روستایى با هدف تحقق برنامه‌ها و دستاوردهاى کلان با تبیین جایگاه روستا در نظام برنامه‌ریزى کشور و هم‌چنین اهمیت دادن به این حوزه گسترده، مهم و اثرگذار در اقتصاد و جلب حمایت‌هاى قانونى و معنوى لازم، نسبت به فعال کردن جمعیت روستایى کشور در فعالیت‌هاى اقتصادى و تولیدى از طریق توانمندسازى عوامل انسانى و افزایش بهره ورى و راندمان در امور کشاورزى و دامدارى و ایجاد مشاغل جدید و متنوع و حرکت جهت زنجیره ارزشى تولید با رویکرد توجه به بازار فروش توجه شود و دولت از این طریق زمینه بهبود معیشت زندگى روستاییان را فراهم نماید و در نهایت با رفع تبعیضات موجود بین روستا و شهر، محیط روستا را محیطى شاداب، پویا و مؤثر در توسعه کشور مبدل نماید.۲

- توسعه روستایى یا نوین‌سازى جامعه روستایى بایستى این جامعه را از انزواى سنتى بیرون آورده و با اقتصاد ملى عجین سازد. به همین جهت توسعه روستائى تلاشى فراگیر است که به محدوده یک بخش خلاصه نمى‌شود و کلیه بخش‌ها و زمینه‌هاى اجتماعى، اقتصادى، فیزیکى و… توسعه را در بر مى‌گیرد.